Áo yếm, một biểu tượng nội y Á Đông, đã không ngừng phát triển và thay đổi qua các thời kỳ, từ một trang phục đơn giản của phụ nữ Việt Nam xưa đến một món đồ thời trang thu hút sự chú ý của thế giới. Xuất phát từ những ngày đầu của nền văn hóa Trung Hoa với chiếc áo tâm y, áo yếm đã dần được cách tân và hoàn thiện, ghi dấu ấn trong lịch sử thời trang. Sự e ấp và quyến rũ vốn có của áo yếm đã khiến nó trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho các nhà thiết kế trên toàn cầu. Qua những biến đổi phong cách và cách tân, áo yếm không chỉ giữ được nét duyên dáng Á Đông mà còn trở thành một phần quan trọng của sàn diễn thời trang quốc tế, mở ra một chương mới cho di sản văn hóa này.
Nguồn gốc và lịch sử của Áo Yếm
Nội y Á Đông: Khởi nguồn từ chiếc áo Tâm Y
Trong lịch sử nội y Á Đông, chiếc áo tâm y (心衣) hoặc tiết y (褻衣) được ghi nhận là mẫu nội y đầu tiên, xuất hiện từ thời kỳ nhà Tần và nhà Hán, hai triều đại sớm nhất của Trung Quốc. Chiếc áo này cung cấp một cái nhìn sâu sắc về thời trang nội y trong giai đoạn đầu của nền văn minh Á Đông.
Áo tâm y được cấu tạo từ một tấm vải hình chữ nhật, thiết kế quấn quanh cơ thể và để lộ lưng cùng vùng nách. Dây đeo vai và dây cột quanh eo ở phía sau giữ cho áo luôn cố định trên cơ thể người mặc. Dù thiết kế có vẻ đơn giản, áo tâm y phản ánh sự tinh tế và tính thực tiễn trong việc thích nghi với khí hậu nóng ẩm của khu vực Á Đông.
Chiếc áo tâm y không chỉ là một phần của trang phục nội y mà còn đóng vai trò thiết yếu trong việc hình thành các loại nội y khác sau này, như áo yếm, áo lót và quần lót. Mỗi loại nội y đều mang trong mình những đặc điểm riêng biệt, phản ánh sự phát triển văn hóa và thẩm mỹ của từng thời kỳ. Áo tâm y đã mở đường cho sự đa dạng và sự tiến hóa của nội y trong lịch sử Á Đông, đóng góp vào việc hình thành những phong cách và xu hướng mới trong thời trang nội y.
Khởi nguồn từ chiếc áo Tâm Y
Áo Yếm và Dương Quý Phi
Từ những ngày đầu của áo tâm y trong thời kỳ nhà Tần – Hán, nội y Á Đông đã trải qua một cuộc cách mạng đáng chú ý với sự xuất hiện của áo ha tử (诃子) vào thời kỳ nhà Đường (618 – 705 sau Công Nguyên). Đây là thời điểm mà áo ha tử trở thành mẫu nội y hiếm hoi được công khai ngoài trang phục chính, tạo ra một điểm nhấn nổi bật trong lịch sử thời trang của khu vực.
Áo Ha tử vào thời nhà Đường
Khác với các mẫu nội y truyền thống thường được giấu kín dưới nhiều lớp áo, áo ha tử nổi bật với thiết kế táo bạo, bao gồm phần cúp ngực cao và ôm sát, giúp làm nổi bật vòng một của người phụ nữ. Phần dưới ngực được hỗ trợ bởi một đai nịt chắc chắn, không chỉ giúp tạo hình thon gọn mà còn tăng cường sự gợi cảm. Sự xuất hiện của áo ha tử không chỉ phản ánh sự thay đổi trong quan niệm về thẩm mỹ và thời trang của phụ nữ thời Đường, mà còn thể hiện sự tự tin trong việc phô bày đường cong cơ thể.
Các mỹ nhân nhà Đường như Võ Tắc Thiên và Dương Quý Phi khoe vẻ gợi cảm với áo Ha tử
Dương Quý Phi, một trong bốn mỹ nhân nổi tiếng của Trung Hoa, là người đặc biệt yêu thích kiểu nội y này. Với thân hình đầy đặn của mình, Dương Quý Phi đã làm nổi bật áo ha tử và góp phần quan trọng trong việc làm phổ biến mẫu nội y này. Nhờ ảnh hưởng của bà, áo ha tử nhanh chóng lan tỏa ra các khu vực khác của châu Á, ảnh hưởng đến các kiểu nội y ở Nhật Bản và Việt Nam. Mẫu nội y này đã trở thành tiền thân của áo yếm Việt Nam và áo haragake Nhật Bản, mở đầu cho một xu hướng mới trong thời trang nội y Á Đông.
Từ Ha Tử đến Đỗ Đâu
Trong suốt thời kỳ từ triều đại nhà Đường đến nhà Thanh, áo ha tử (诃子) đã trải qua một quá trình chuyển đổi để trở thành mẫu áo đỗ đâu (肚兜), gần gũi với kiểu áo yếm hiện đại. Trong giai đoạn này, thiết kế của áo ha tử, vốn là hình chữ nhật, đã được cải biến thành hình thoi, với mục tiêu không chỉ che phủ vòng ngực mà còn bao phủ cả vùng bụng và rốn. Sự thay đổi này phản ánh sự chuyển mình từ việc làm nổi bật vòng một thành việc bó sát và che giấu các đường cong cơ thể.
Áo yếm Đỗ đâu
Khi đến thời nhà Thanh, áo yếm đã trở thành một biểu tượng rõ rệt của địa vị xã hội. Các quý nữ trong gia đình giàu có sở hữu những chiếc áo yếm làm từ lụa cao cấp, được thêu hoa văn tinh xảo như hình đào chúc trường thọ, ổi biểu thị sự may mắn cho gia đình, hoặc các họa tiết hoa cỏ thể hiện phẩm hạnh của người con gái. Phần dây cột ở phía sau lưng thậm chí có thể được chế tác từ dây xích vàng, bạc hoặc đồng để tăng thêm sự sang trọng. Ngược lại, những phụ nữ thuộc tầng lớp bình dân thường sử dụng áo yếm làm từ vải thô, với dây cột bằng lụa đơn giản hơn.
Áo yếm thêu vintage
Áo Yếm đến Việt Nam
Những dấu vết đầu tiên của áo yếm trong lịch sử thời trang Việt Nam được ghi nhận từ thời nhà Lý (1009–1225). Được cho là có nguồn gốc từ Trung Quốc, áo yếm đã được điều chỉnh để phù hợp với đặc điểm khí hậu và văn hóa của Việt Nam.
Khí hậu nhiệt đới ẩm ướt của Việt Nam yêu cầu trang phục vừa nhẹ nhàng vừa kín đáo. Áo yếm, với thiết kế hở lưng và nách cùng chất liệu vải mỏng nhẹ, hoàn toàn đáp ứng những yêu cầu này. So với phiên bản Trung Quốc, áo yếm Việt Nam có thiết kế đơn giản hơn, thường là một tấm vải vuông mỏng khoảng 40cm mỗi chiều. Đặc biệt, cổ yếm có thể được thiết kế với hình tròn (yếm cổ xây) hoặc xẻ sâu hình chữ V (yếm cổ xẻ), tạo sự đa dạng trong kiểu dáng.
Theo thời gian, áo yếm không chỉ giữ vai trò là một loại nội y mà còn trở thành một phần quan trọng trong trang phục truyền thống của phụ nữ Việt Nam. Chiếc áo yếm đã được biến tấu với nhiều kiểu dáng, chất liệu và màu sắc khác nhau, phù hợp với nhu cầu và sở thích của người mặc trong các hoàn cảnh khác nhau.
Áo yếm nông thôn Việt Nam
Áo Yếm và địa vị xã hội
Chiếc yếm – Tuyên ngôn địa vị xã hội
Trong thời kỳ Đại Việt, khi sự ổn định chính trị và phát triển kinh tế thúc đẩy giao thương, áo yếm không chỉ là một trang phục mà còn trở thành biểu tượng của địa vị xã hội trong xã hội phong kiến. Những chiếc yếm đã được cải tiến với nhiều màu sắc và chất liệu khác nhau, phản ánh rõ ràng giai cấp và vị trí xã hội của người phụ nữ.
Màu sắc của áo yếm được quy định rất nghiêm ngặt để phân định thứ bậc xã hội. Phụ nữ lao động ở vùng thôn quê thường mặc yếm bằng vải thô màu nâu sồng, nhuộm từ vỏ cây, trong khi những cô gái thuộc tầng lớp quan lại được phép mặc yếm đỏ, gọi là yếm đại hồng, biểu thị sự may mắn và quyền lực. Ca kỹ thường chọn yếm màu hoa đào, một màu sắc gợi sự lẳng lơ và thiếu đứng đắn. Màu vàng bị cấm sử dụng vì đây là màu của nhà vua, tượng trưng cho sự cao quý và quyền lực tối cao.
Chiếc áo yếm màu trang nhã của Nhã Phương gần với màu sắc được con gái gia đình gia giáo mặc thời xưa.
Bên cạnh màu sắc, chất liệu và kiểu dáng của yếm cũng thể hiện rõ rệt giai cấp xã hội. Những chiếc yếm dành cho tầng lớp thượng lưu thường được làm từ lụa, satin hoặc gấm, với thiết kế cầu kỳ và tinh tế. Ngược lại, yếm của các tầng lớp bình dân thường làm từ vải thô, đơn giản hơn. Trong khi đó, kiểu dáng của yếm cũng rất đa dạng, từ những mẫu đơn giản đến những mẫu được thêu tay tinh xảo.
Tuy nhiên, bước vào thế kỷ 20, các quy định về màu sắc và chất liệu yếm đã dần trở nên lỏng lẻo. Chiếc yếm không còn chỉ là biểu tượng giai cấp mà đã trở thành một phần phổ biến trong trang phục của phụ nữ Việt Nam, thể hiện sự duyên dáng và thanh tao trong bối cảnh xã hội hiện đại.
Áo Yếm – Nét duyên dáng á đông gây thương nhớ
Trước đây, áo yếm chủ yếu được sử dụng như nội y hoặc trang phục mặc nhà của phụ nữ Việt Nam. Khi ra ngoài, họ thường khoác thêm áo tứ thân hoặc áo mớ ba mớ bảy để che đậy. Tuy nhiên, theo thời gian, áo yếm đã được cải cách và trở thành một trang phục độc đáo, khéo léo làm nổi bật vẻ đẹp thanh mảnh của cổ và vai, đồng thời tạo nên sự nhẹ nhàng và nữ tính cho người mặc.
Với thiết kế cắt xẻ táo bạo, áo yếm giúp phô diễn nét đẹp hình thể một cách tinh tế và ẩn ý. Chính sự độc đáo này đã thu hút sự chú ý từ giới thời trang quốc tế, khiến áo yếm Việt Nam trở thành nguồn cảm hứng cho các nhà thiết kế phương Tây. Họ đã tạo ra các mẫu áo cổ yếm (halter top) hiện đại, mang đậm ảnh hưởng từ áo yếm truyền thống
Áo yếm – nét duyên dáng Á Đông gây thương nhớ
Toàn cầu hóa đã thúc đẩy sự giao thoa văn hóa giữa các quốc gia. Thời trang phương Tây bị hấp dẫn bởi vẻ đẹp e ấp và gợi cảm của áo yếm Việt Nam, từ đó mượn ý tưởng của chiếc áo này để sáng tạo những thiết kế mới lạ, vẫn giữ được dấu ấn Á Đông.
Bên cạnh đó, tại châu Á, các mẫu áo yếm cách tân cũng xuất hiện. Không còn chỉ là nội y, chúng được thiết kế cầu kỳ hơn và trở thành sản phẩm thời trang đẳng cấp, thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại.
Cách chọn và sử dụng áo yếm
Chọn áo ngực phù hợp khi mặc áo yếm
Với những thiết kế áo yếm kín đáo, chỉ lộ phần vai và đường khoét không quá sâu, bạn nên chọn áo ngực không dây. Tránh sử dụng loại dây nâng trong suốt vì chúng dễ bị lộ và làm mất đi vẻ duyên dáng của bờ vai trần. Thay vào đó, chọn áo ngực push-up cao cấp sẽ giúp nâng đỡ hiệu quả và giữ cho phần ngực luôn ở vị trí mong muốn.
Đối với các thiết kế áo yếm xẻ sâu táo bạo hoặc lưng trần, miếng dán đầu ngực là lựa chọn lý tưởng. Bạn có thể dùng miếng dán nhũ hoa hoặc áo ngực dán có độ che phủ kín đáo hơn, như hình ảnh minh họa.
Nếu bạn cảm thấy ngực bị chảy xệ khi dùng áo ngực dán, hãy thử miếng dán có “tai thỏ”. Phần “tai thỏ” giúp kéo cao đầu ngực, nâng đỡ hiệu quả hơn so với miếng dán nhũ hoa thông thường.
Sử dụng băng dính thời trang
Khi mặc áo yếm lỏng lẻo, có thể bị hở ở hai bên vạt khi cúi người. Để khắc phục điều này, hãy sử dụng băng dính thời trang để dán dọc mép áo yếm ở hai bên ngực. Cách này giúp bạn tự tin hơn khi di chuyển mà không lo bị xê dịch.
Áo yếm hiện đại
Áo yếm ngày nay không còn chỉ gắn liền với chiếc váy đùm mộc mạc. Bạn có thể làm mới thiết kế này bằng cách thay đổi chất liệu. Thử nghiệm với những chất liệu như gấm, taffeta thay vì lụa mềm để tạo sự mới lạ và dáng áo khác biệt.
Ngoài ra, phối hợp áo yếm với các trang phục khác cũng mang lại sự tươi mới. Áo yếm kết hợp với quần jeans ống côn tạo vẻ bụi bặm, phong trần; phối với chân váy voan hoặc lưới dáng chữ A mang lại nét hiền lành, tiểu thư. Bạn cũng có thể biến tấu với các kiểu dáng khác của áo yếm cổ truyền, chẳng hạn như đầm tùng xoè với phần thân áo yếm.
Áo yếm, từ những ngày đầu chỉ là một trang phục nội y của phụ nữ Việt Nam, đã chứng minh được sức hút mạnh mẽ của mình trên sàn diễn thời trang quốc tế. Với sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, áo yếm đã không ngừng thu hút sự chú ý từ các nhà thiết kế và tín đồ thời trang toàn cầu. Sự chuyển mình này không chỉ làm phong phú thêm kho tàng di sản văn hóa Á Đông mà còn khẳng định rằng những giá trị truyền thống hoàn toàn có thể hòa nhập và tỏa sáng trong bối cảnh toàn cầu hóa. Trong hành trình từ nội y Á Đông đến xu hướng thời trang quốc tế, áo yếm đã và sẽ tiếp tục là biểu tượng của vẻ đẹp, sự thanh tao và sự sáng tạo không ngừng.
Thoitrangsaigon cảm ơn bạn đã quan tâm và theo dõi bài viết.
